ما و ساختمان‌ها

 

امروز ما دشوار بتوانيم در بنايي ايراني كه زماني در گذشتۀ دور مجلل بود راحت زندگي كنيم. سبك زندگي دستخوش تغييرهاي اساسي شده و بناها را منظما تعمير و بازسازي نكرده اند تا قابل استفاده بماند. يك صبح بيدار شده ايم و ديده ايم از بنايي مي توان فقط براي عكس گرفتن استفاده كرد.

                                                                                           عكس: حسين شهيدي
هوايي خشك هم كه رسّ ساختمان را مي كشد در اين فرسودگي و از كارافتادگي تاثير دارد. در هواهاي معتدل تر، استفاده از بناهاي چندصدساله آسان تر از ساختمان هاي چندده سالۀ مناطق كويري است. با اين همه، به بركت مصالح و معماري نوين شايد بتوان به ساختمان ها عمر مفيد درازتري بخشيد. اساس ساختمان پابرجا مي ماند و مي توان آنها را با نيازها و شيوۀ كار و زندگي در هر عصر تطبيق داد. 

                                                                         نماي شمال غربي كتابخانۀ ملي ايران، تهران، 1383
 

متغيرهايي البته بيرون از ارادۀ آدميان عمل مي كنند. در دهۀ 1350 كه تب هـِـرم‌سازي دنيا را گرفته بود، قرار شد تهران هم صاحب هرم شود.  سی سال بعد هرمي كه در بهارستان ساخته شد به قامت ناساز ميدان پيرامونش زار مي زد. هرمهايي كه همان موقع در لوور و جاهاي ديگر ساختند به محيطي قديمي جلوه اي تازه بخشيد.  هرم تهران فقط كهنگي محيط فكسّني اطراف را دوچندان مي كند.

هفتاد سال پيش كه ساختمان كتابخانۀ ملي ايران ساخته شد به تصور هم نمي آمد روزي آن منطقۀ تهران چيز ديگري شود. و خود ساختمان به سبب كانال كولرها و نوع تعميراتي كه بر آن روا داشته اند سايه كمرنگي است از روزگار شباب خويش. هر بار كه درهايي چوبي را رنگ مي زنيم آنها را چندين سال كهنه تر مي كنيم چون خلقيات ملي متمايل به كندن و دورانداختن است، نه نگهداري چيزها بدان سان كه بود.

كتابخانۀ ملي جديد مي تواند به بهبود درك ما از ساختمان كمك مي كند: بنايي محكم و هوشمندانه كه مي توان هر چند ده سال يك بار آن را از درون براي كاربردهاي جديد نوسازي كرد. همين قدركه با دقت و زيرنظر معماران اصلي حفظ شود و از گزند تعمير و نقاشي و دستكاري به سبك متداول در امان بماند دستاورد فرهنگي ِ بسيار بزرگي خواهد بود.

معمولا در اداره هاي دولتي بوي پيازداغ فرارسيدن نيمروز را اعلام مي دارد. در ساختمان كتابخانۀ ملي براي مبارزه با انتشار بوي غذا از مطبخ به قسمتهاي ديگر هم تدبيرهايي انديشيده اند كه حتي از سوي ستايشگران قورمه سبزي جاي قدرداني دارد. در مجموع، اين بناي ساده مي تواند الهام بخش فرهنگ معماري ايران باشد.

 

  شرق، 21 خرداد 85

 

   تأملات يك ناظر پياده
 

 
 

صفحۀ‌‌ اول    مقاله / گفتگو/ گفتار            فهرست مطالب   سرمقاله‌ها

 

دعوت از نظر شما

 

نقل مطالب اين سايت با ذكر ماخذ يا با لينك آزاد است.

 

X