صفحۀ‌‌ اول   كتاب½ مقاله / گفتگو/ گفتار            فهرست مطالب ½ سرمقاله‌ها


صفحة سه از سه صفحه

 

ادامه از صفحۀ 2

Æ

 

زندگی خصوصی و حيطۀ عمومی در ایران ـــ 3  

 

برخورد خرده‌فرهنگ‌ها هیچ جا به اندازۀ مكانهایی كه عمدتاً محل تردد جوانان ثروتمند است آشكارا به چشم نمی‌خورد.  به دیوارهای فود كورت، مكانی در طبقۀ‌ بالای ساختمان و میعادگاه شهروندان شیك و آخرین مد در محلۀ گرانقیمت شمال تهران، اخطارهایی نصب شده به این مضمون كه عكاسی در آن محوطۀ نسبتاً بزرگ اكیداً ممنوع است.  مزاحمانی را كه بخواهند با تهیۀ و انتشار تصاویری از آنچه به نظر مشتریانْ شیوۀ زندگی فارغ‌البال می‌رسد در نشرياتی خاص جنجال راه بیندازند مراقبانی ورزيده از محل دور می‌كنند.

 

ممنوعیت آنچه از نظر مذهبی حاوی شهوانیت است به نتایجی خلاف‌انتظار و گاه مضحك می‌انجامد.  تبلیغ‌كردن برای شامپوی سر به این مانع بر می‌خورد كه نشان دادن موی زن مجاز نیست.  از این رو، در آگهی‌های تلویزیونی ناچارند مردانی را نشان بدهند كه ظاهراً تأثیر نرم‌كنندگی ِ محصول در موی آنها هویداست.  در جامعه‌ای كه از مردان انتظار می‌رود خصایل مذكر داشته باشند، حركات پرعشوۀ مانكنهای مذكر می‌تواند مايۀ تمسخر بینندگان شود.

 

در این‌جا هم كانالهای تلویزیون ماهوارۀ ایرانیان مقیم خارج وارد عمل می‌شوند تا خلأ را پر ‌كنند، گرچه موفقیت‌شان محدود است زیرا كاركنانی جوان كه در جریان فرهنگ معاصر ایران باشند به اندازه كافی در اختیار ندارند.  وقت كانالها به این می‌گذرد كه مردان و زنان میانسال به تلفن هموطنانی از داخل ایران جواب بدهند.  بینندگانی متقبل هزینۀ مكالمه می‌شوند تا به مجری برنامه كه جایی در كالیفرنیا در برابر دوربین نشسته است سلام كنند، چندین بار احوالپرسی‌هایی مكرر رد و بدل كنند، بگویند چقدر دوستشان دارند، برایشان آرزوی سلامت و موفقیت كنند، خداحافظی كنند و گوشی را بگذارند.

 

 

 

 

 

 

 

  

اما خواستهای نسل جوان درس‌خواندۀ ایران به تلفن‌زدن به كانالهای تلویزیون در خارج محدود نمی‌شود.  شمار كاربران ایرانی اینترنت را شش میلیون برآورد می‌كنند، و این رقم سریعاً بالاتر می‌رود.  وبلاگهای ایرانی كه میلیونها بیننده در داخل و خارج دارند در شمار پیشتازان موج استفاده از این وسیله‌اند.  وبلاگ فارسی در شمار ده زبان پربینندۀ جهان است.

 

انقلاب 1979 ایران از ضبط صوت كاسِت و ارتباط خانه به خانۀ تلفن بین‌المللی با موفقیت به‌عنوان وسایلی برای برانداختن نظام مستقر استفاده كرد.  تسلط چشمگیر جوانان ایران بر گفتگوی اینترنتی نوك پیكان حركت برای اصلاحات عمیق اجتماعی در جامعه‌ای خواهد بود كه خرده‌فرهنگ‌ها بر سر موضوعهای زیباشناسانه، هنری و اخلاقی در كشمكش‌اند.  اگر همچنان كه زمانی جوانان آلمان و فرانسه معتقد بودند موضوع خصوصی هم سیاسی باشد، وبلاگ ابزاری هم برای سرگرمی‌ و هم ‌مبارزۀ سیاسی از كار در خواهد آمد.

 

نسل جوانتر كشور دلیلی نمی‌بیند ناآرامی خویش را از نداشتن آنچه حق خویش می‌داند، یعنی حد بالاتری از توسعۀ انسانی، پنهان كند.  والدین آنها، دانشجويان دهه‌های 1960 و 70، در نشئة‌ هيپی‌وار انفجار تاریخی ِ قدرت جوانان آلمان، فرانسه و آمریكا شریك بودند.  اكنون نسلهای بعدی احساس می‌كنند مستقیماً و بیواسطه می‌توانند دست به تجربه‌ای مشابه بزنند.

 

با این همه، تا اینجا، شماری اندك مشتاقند تكرار تجربۀ 1979 هستند.  باز هم مانند جوانان دهۀ 1950 آلمان، از پدر و مادر خویش كه طرفدار انقلاب بودند می‌پرسند پس چرا اوضاع بدتر شد.  اكنون كه این مقاله به چاپ می‌رود و در حالی كه شبح نئاندرتالیسم ِ فرهنگی در چشم درس‌خوانده‌های طبقۀ‌ متوسط نزدیك‌‌تر می‌شود، نمی توان مطمئن بود آینده با خود چه خواهد آورد.

 

  

دستاورد دانشجویان فرانسوی در سال 1968 و دستیابی فرهنگ بديل ِ سبزهای آلمان به بخشی معقول از قدرت، در هشت سال گذشته بسیاری از همتایان ایرانی‌شان را مجذوب كرد.  اینان احساس می‌كردند بهتر است امور به تدریج بهبود یابد تا  قابل تجدیدنظر باشد، نه آنكه تغییراتی شديد ورای كنترل همه، جز معدودی برنده كه بار خودشان را ببندند، راه بیندازند.  و دعا می‌كردند نظام مستقر به اندازۀ همتای آلمانی‌اش در جذب نیروی جوان كه می‌تواند به خشونت روی آورد عاقلانه رفتار كند.

 

ایران در هیچ زمانی به اندازۀ امروز جوان درس‌خوانده نداشته.  با پشت سر گذاشتن پرسشهایی حوزوی از این قبیل كه آیا خداوند الگویی خاص برای رفتار یا لباس انسانهای فانی مقرر كرده است، مردان و زنان بالندۀ‌ ایران، مجهز به اطلاع بیشتری از فنون و درك بهتری از جهان نسبت به پیشینیان خویش، شاید رؤیای شادكامی و رشد مداومی را كه سالها در فكر ملت بوده است تحقق بخشند.

تير 1384

 

 

 

دعوت از نظر شما

 

نقل مطالب اين سايت با ذكر ماخذ يا با لينك آزاد است.

 

X