بعد پنجاهی و اندی سال
در حكايتی
قديمی، و يقيناً غربی، وقتي يكی از حاضران محفلی علمايی پيشنهاد میكند
به جای بحث در تعداد دندانهای اسب حسب نوشتههای ارسطو، به كوچه بروند و
دندانهای يك اسب را بشمارند، بيدرنگ از جمع فضلا طرد میشود.
گفتيم
يقيناً غربی، زيرا در بخشی از ﻣﻨﻄﻘﮥ مشهور به مشرقزمين
همچنان تعداد
دندانهای اسب يا هر موضوع مهمی با مراجعه به كتاب تعيين میشود. بايد
بيدرنگ افزود در ﺣﻴﻄﮥ علوم انسانی، بخصوص هنگام نگاه به گذشته، واقعاً چيزی
جز متن و بازخوانی ِ اين متن و آن متن وجود ندارد و نخواهد داشت.
شايد فقط
ماشين زمان اچ. جی. ولز بتواند انسان را به گذشته برگرداند اما نوعی
قياس، گرچه نهچنداندقيق، میتواند كمكمان كند حدس بزنيم چه وجوه اشتراك
يا تفاوتهايی بين امروز و گذشته وجود دارد. مثلاً: بين اوضاع امروز و دﻫﮥ
1290 كه جاﻣﻌﮥ ايران انگار بعد از يكیدو دهه تبوتاب و تلاش و تقلا از
پا درآمد و در اغما فرو رفت. و بين اوضاع امروز و مرداد
32: در
اين لحظه اگر امكانی برای دخالت مستقيم خارجی وجود میداشت، چه از سوی
اكثريت مردم در داخل و چه تقريباً در كل سطح بينالمللی آيا همان كار تجويز
میشد؟
نگارنده
اميدوار است در آﻳﻨﺪﮤ نزديك به سؤال اخير نيز بپردازد و برای تعيين شمار
دندانهای اسب هم از متون ارسطو و هم از خيالبافی ِ خويش كمك بگيرد. در
اينجا فقط به برخی جنبههای يك رويداد نسبتاً كوچك اما بسيار پرمعنی اشاره
كنيم: جـَستن محمد مصطفائی، وكيل دادگستری، از عقوبتی دردناك كه بیترديد
حبس بیپايان و زجركـُششدن میبود 1) به داستان فيلمهای پرماجرا میماند:
تير از بغل گوشش گذشته اما او جان به در برده است ــــ تباركالله؛ 2) نشان
میدهد سيستم در ﻧﺘﻴﺠﮥ چندين سال گازتختراندن به روغنسوزی افتاده و
بدجوری ريپ میزند: قرار است يك نفر ديگر را هم از سطح شهر پاكسازی كنند
اما عمـّال و اذناب وقتی میرسند كه جا تر است و بچه خشك؛ و 3) برای
جبران اين تعلل و فرصتدادن به محكوم، ممكن است شماری
ديگر را كه در نظر بوده
بعداً دراز كنند فعلاً قربتةالیالله در محبس بريزند. چنين افراطی بيشازپيش بر
ياتاقانهای مستهلك نظام كه همين حالا هم وضع خوبی ندارد فشار خواهد آورد.
پسگرفتن
شناسايی امروزه در مراودات ديپلماتيك مرسوم نيست اما جهان معاصر حق حاكميت
دولتها، حتی دولتهای
غربی، را از هر زمان ديگری محدودتر میداند.
ايران از
پايان دﻫﮥ 1290 هيچ گاه تا اين حد در بیتكليفی و سردرگمی نبوده است، حتی
در سالهای 31 و 32.
28 مرداد 89
يادداشتهای 87
يادداشتهای
88
يادداشتهای
89
|